Pergola’s en geometrie van de Italiaanse tuin
Orde, symmetrie en elegante stijl: dit zijn de drie sleutelbegrippen van de Italiaanse tuin – ook wel “formele tuin” genaamd – die sinds de oudheid de geschiedenis van tuinieren sterk heeft beïnvloed. Immers, op deze geheel Italiaanse stijl hebben de romantische en verfijnde Franse tuinen voortgebouwd en, als contrasterend effect, ook de wilde Engelse tuinen waar, integendeel, vrijheid van meningsuiting triomfeert.
De Italiaanse stijl is een outdoor-model dat er in de eeuwen in is geslaagd om, dankzij de geometrische en lineaire vormen, de natuur te modelleren met belangrijke architectonische elementen die een gevoel van rust en harmonie geven en uitnodigen tot bezinning, kalmte en meditatie.
“Cicerone verklaarde: “Als u beschikt over een bibliotheek en een tuin, dan heeft u alles wat u nodig hebt”. En dus zullen mensen die orde en discipline op prijs stellen, graag in deze omgevingen wandelen, waar standbeelden, pergola’s, vijvers, suggestieve gesnoeide bomen en struiken en zelfs doolhoven samenkomen voor een altijd uniek en verrassend resultaat. Laten we samen eens kijken hoe een Italiaanse tuin kan worden ontworpen, ook in onze buitenomgeving, en wat de kenmerken ervan zijn.
Italiaanse tuin, een eeuwenoude geschiedenis
Dit landschapsmodel - zoals we het nu kennen - ontstaat in de late Renaissance, maar heeft een nog oudere oorsprong. Het is in feite een ontwikkeling van dehortus conclusus, dat wil zeggen de middeleeuwse tuin van kloosters die werd gebruikt, zoals de naam al doet vermoeden, voor het kweken van planten en bomen die uitsluitend als voedsel of medicinale doeleinden werden gebruikt. Dat wil zeggen dat deze tuin geen decoratieve functie had.Het concept van tuin als plek van plezier en ontspanning doet zijn opwachting in de vijftiende eeuw, dankzij de geometrische verdeling van de ruimten en het opnemen van enkele architectonische elementen van Romeinse inspiratie zoals kolommen, standbeelden en fonteinen. Terwijl in de Middeleeuwen het nut het uitgangspunt was, wordt tijdens de Renaissance de combinatie van schoonheid en harmonie het belangrijkste aspect.
De eerste tuinen die deze nieuwe stijl volgen worden historisch toegeschreven aan Niccolò Tribolo, die landschappelijke en architectonische parels heeft ontworpen zoals de tuinen van Boboli, van Villa Castello en Villa Corsini, in Florence. Sindsdien heeft de buitenomgeving een algehele transformatie ondergaan en wordt deze stijl over de gehele wereld nagebootst.
De realisatie van een Italiaanse tuin: 3 nuttige tips
Als het toeval en de spontaniteit onderdelen zijn van de Provençaalse tuin of de Engelse tuin, moet voor de Italiaanse tuin elk detail zorgvuldig verzorgd worden. Hier volgen enkele nuttige ideeën voor het ontwerp en enkele onmisbare elementen.Symmetrie en nauwkeurigheid, de stijl die de natuur modelleert.
Om deze stijl maximaal te benadrukken moet de ruimte op een evenwichtige en symmetrische manier worden verdeeld, door gebruik te maken van bomenrijen, struiken, standbeelden of kolommen, voor het verkrijgen van een stabiel effect.Verder mogen in de ruimte geen imposante pergola’s ontbreken: deze elementen geven een verfijnde touch aan het geheel en worden tegelijkertijd de plek waar u zich kunt ontspannen, beschermd tegen de zon en omringd door de geur van de bloemen die, samen met de onvermijdelijke klimplanten, de kolommen en de zuilen omhullen. Voor het creëren van een betoverende locus amoenus, kan klimop perfect gecombineerd worden met lavendel, naast ook wijnstokken waarvan de bladeren met het seizoen van kleur veranderen en een fantastische atmosfeer creëren.
Snoeiend vormgeven, een “gecontroleerde” vegetatie
Een andere essentieel element van de Italiaanse tuin is ongetwijfeld de ars topiaria. Onder deze term wordt de kunst van het snoeien van planten verstaan, voor het verkrijgen van precieze, geometrische of antropomorfe vormen: figuren met een klassieke tint, dieren of andere objecten worden natuurlijke standbeelden die de omgeving verfraaien. Voor een langer durend resultaat moet de voorkeur worden gegeven aan groenblijvende planten die geschikter zijn om gesnoeid te worden vanwege hun beperkte groei, zoals bijvoorbeeld buxus, cipres, of taxus.Struiken en hagen dus, maar ook goed in rijen gesnoeide bomen, zijn de voornaamste groene elementen van de Italiaanse tuin: ze dragen bij aan de organisatie van de tuin in symmetrische delen, maar ook aan de realisatie van andere onmisbare elementen, vooral voor grotere omgevingen, zoals doolhoven of suggestieve routes die afgewisseld worden door goed verzorgde gazons en paden van gekleurd grind, of waarlijke “geheime tuinen”, dat wil zeggen door de begroeiing beschutte zones die bestemd zijn voor rust en gezelligheid.
Maar vergeet niet aandacht te besteden aan de achtergrond: als de middeleeuwse tuin omringd was door vier muren, moet er in de Italiaanse Renaissance tuin sprake zijn van vrij zicht op het omringende platte land, of op een “wildere” natuur, zoals bossen of boomgaarden met fruitbomen , een spel van contrasten met de orde die heerst in de centrale tuin, een echt kloppend hart.
Waterpartijen om de lineariteit te onderbreken
Een ander kenmerkend element van de Italiaanse tuin is het water dat bijdraagt aan het verzachten van de geometrische vormen van deze outdoor-stijl en die de beleving van het groen versterken. Dus hebben we het over vijvers, beekjes, elegante kanalen en grote bekkens. Verder zijn er de typische rechthoekige bassins met in het midden indrukwekkende fonteinen met een klassieke atmosfeer, die direct in het oog springen. Verder vormt het element water met zijn geluid een rustgevende achtergrond, maar is het ook een schitterend en belangrijk element: denk maar aan de fantastische waterpartijen van enkele villa’s zoals die van de Reggia di Venaria Reale, in de regio Piemonte.
Tot slot, elegantie, nauwkeurigheid en zorg voor details zijn enkele van de essentiële kenmerken voor het opstellen van een perfecte Italiaanse tuin, waar de harmonie van de vormen een gevoel van rust en welzijn schenkt.
Klaar om te wandelen over de grindpaden, omringd door natuurlijke standbeelden en bloeiende zuilen?