Architectuur en communicatie: de storytelling van outdoor-projecten – een interview met Giorgio Tartaro
Met de komst van 2020, wordt ook het tweede decennium van het derde millennium afgesloten, wat allerlei vragen met zich meebrengt die op de toekomst gericht zijn, ook voor wat betreft de buitenruimte. In dit perspectief kunnen we ons afvragen: in hoeverre is de buitenruimte over de afgelopen tien jaar veranderd en hoe zal deze in de toekomst veranderen? En hoe kunnen we onze levensruimte vertellen in een voortdurend veranderende wereld, ook voor wat betreft de communicatiemiddelen, die steeds vlotter, wijdverspreider en innovatiever zijn?
Om antwoord te geven op een aantal van deze vragen, hebben we Giorgio Tartaro – journalist, auteur en televisiepresentator – die zich al jaren bezig houdt met projecten van architectuur en communicatie, geïnterviewd. Uitgaande van het concept van storytelling om uit te komen op die van de “bibliotheek van het hedendaagse”, kunnen jullie hier lezen wat hij met ons heeft gedeeld.
Architectuur en communicatie: het belang van het verhaal
De kunst van het vertellen is sinds de oudheid al een belangrijk element in het leven geweest, maar over de laatste jaren heeft storytelling steeds meer aandacht gekregen waarbij het belang van het “vertellen van verhalen” die effectief zijn maar ook vernieuwend, centraal staat, om het publiek erbij te betrekken en emoties te laten voelen. Deze tendens heeft zich op alle gebieden verspreid, ook die van de vormgeving van de leefruimte, zowel binnen als buiten. Architectuur en communicatie – en dus verhaal – kunnen toch twee ogenschijnlijk ver van elkaar gelegen universums lijken. In hoeverre is dit waar?“Ik werk al jaren in de wereld van architectuur en design, en ik besef me dat, iedere keer dat een project verteld wordt, het mogelijk is om dit project beter te begrijpen en te waarderen”, begint Giorgio Tartaro te vertellen ten aanzien van het belang van het vertellen over de vormgeving, iets wat hem nauw aan het hart ligt. Hij legt dan ook uit, met betrekking tot de architectuur, dat “zolang het niet door de architect verteld wordt, je ook de esthetische kant van het project niet volledig kan waarderen. Hoe meer deze verteld wordt, hoe meer je deze zal merken”.
Volgens Tartaro ligt dit aan het feit dat de communicatie deel uitmaakt van de vormgeving, sterker nog, het is zelf een project. “Terwijl de architect zijn nieuwe idee aan het vormgeven is, stelt hij zich ook voor hoe dit met woorden verteld kan worden: de storytelling maakt terecht deel uit van het ontwerp van het voorwerp. Dit betekent dat sommige architectonische oplossingen - interieur en outdoor - bijna spontaan of tegelijkertijd met het verhaal van het project tot leven komen”.
De nieuwe grenzen van de buitenruimte
We zeiden het al, met de komst van 2020 wordt er niet alleen een jaar afgesloten, maar ook een decennium. Voor Tartaro is het een historisch moment, vooral als je denkt aan alles wat had moeten gebeuren na het Verdrag van Kyoto, “doelstellingen die niet zijn nagekomen in het licht van alles wat er nu gaande is op het gebied van de politiek en klimaatverandering”, licht hij toe. Maar toch, gaat hij door, “is er vanuit het oogpunt van het design, een nieuwe cultuur van de buitenruimte: we staan daadwerkelijk voor een greenfield, voor een grasland. De ontwerper die vroeger simpelweg de buitenruimte inrichtte, maakt en bedenkt nu nieuwe, lichte architecturen, om de buitenruimte weer op te eisen”. Vooral Noord-Europese landen lijken deze richting op te gaan en, zoals Tartaro ook bevestigt: “het lijkt absurd maar de cultuur van het buiten leven is daar meer verspreid dan in Italië, waar we theoretisch gezien meer mogelijkheden hebben om te genieten van de open air”.De positieve kant hiervan is dat dit bijzonder veel bewegingsruimte geeft. “Corradi besteedt bijvoorbeeld bijzonder veel aandacht aan deze thema’s, die niet alleen over het terrasje bij ons huis gaan, dus een privé plek voor eigen gebruik, maar ook bredere en complexere vraagstukken aanpakken. We hebben het hier over openbare ruimtes in de stad en over hoe het ontwerp van deze ruimtes – via infrastructuren en, dus, ook openbaar vervoer en verkeerswegen – bij kan dragen aan de vormgeving en de verspreiding van een nieuwe cultuur van het buitenleven”. En dus kan – en moét – de buitenruimte een gedeelde ruimte zijn, waarbij ook de aandacht op de stedelijke context wordt gevestigd.
2010 vs. 2020: wat is er veranderd?
“Er is een tijdperk voorbij”, aldus Tartaro, “het jaar 2010 kwam op een moment van crisis dat tegelijkertijd het moment van een nieuw begin was; nu, in het jaar 2020, zijn we allemaal bewuster, vooral voor wat betreft het feit dat, ook op energetisch niveau, de buitenruimte een ware groene long vormt”. Er speelt zich dan ook al een aantal jaar een groene revolutie af die, dankzij de technologie en nieuwe ontwikkelingen, zich voornamelijk richt op het creëren van stedelijke oases. Bedrijven zouden zich dus als doel moeten stellen om steeds meer te investeren in de integratie van binnen en buiten. De oplossingen van Corradi zijn dan ook gericht op het terugwinnen van ruimtes, die steeds modulairder en flexibeler zijn”, vertelt de geïnterviewde verder.De leefruimte van onze toekomst
Als ecologische duurzaamheid al een van de onmisbare elementen was van de tendensen van eigentijds wonen in 2019, wat kunnen we dan verwachten in 2020? Voor Tartaro is er een sleutelwoord als grondslag voor de verandering, en dat is: mobiliteit. “Ik woon in Milaan, ik fiets veel en zie steeds meer elektrische motorfietsen en auto’s, met alles wat daarbij hoort, dat wil zeggen laadpalen en car sharing. Op het eerste gezicht lijkt dit niks te maken te hebben met de buitenruimte maar dit zal de fysionomie van de stedelijke context revolutioneren”. Waarom? Deze input zal leiden tot de vorming van een nieuw idee van de buitenruimte, die zal veranderen op basis van wat weerspiegeld wordt in het dagelijks leven, en dus in de stad. “De buitenruimte was vroeger een rechthoek met bankjes en een tafeltje, maar het is nu zo veel meer dan dat: het kan een plek zijn waar andere activiteiten kunnen worden gedaan, zoals koken of sporten. De codes van de buitenruimte worden opnieuw vastgelegd”. Volgens Tartaro is deze verandering al in gang gezet: “de stad is zich nu al – of eindelijk, zou je haast kunnen zeggen – aan het evolueren. Om deze reden zal ook de cultuur van de buitenruimte, met alles wat dit met zich meebrengt, veranderingen ondergaan. “De mobiliteit is een fundamentele schakel van ons dagelijks leven, omdat dit zorgt voor het leven, eten, studeren en bewegen in de ruimtes”.Hoe kunnen we de buitenruimte vertellen? De bibliotheek van het hedendaagse
De werkelijkheid die zich aan het begin van het decennium presenteert, is complex en gelaagd, die zich snel en vloeiend over de transmediale kanalen beweegt. Communicatie is overal, en speelt niet alleen een bemiddelende rol in onze relatie met de werkelijkheid, maar geeft hier vorm aan (zoals in het geval van de inrichting in “instagram stijl” van sommige locaties). Wie geïnteresseerd is in de wereld van de architectuur en van de vormgeving van deze nieuwe ruimtes kan hier niet zonder, maar hoe kunnen we zorgen voor een verbinding tussen architectuur en communicatie?Als leraar geeft Tartaro jonge ontwerpers die op het punt staan de arbeidsmarkt op te gaan het advies om zich te richten op het beeld. “De inhoud, ja, die is belangrijk maar we hebben tegenwoordig ongelofelijke instrumenten tot onze beschikking, zoals onder andere de sociale netwerken. Mijn advies aan iemand die zich wil richten op de vormgeving is: goed, zoek de 30 meest populaire instragram profielen van het moment op, zoals die van Matteo Thun of Cino Zucchi, kijk wat ze doen en wat ze posten. Dat is geen uitgeversproject, maar ook een intentieverklaring. Het gaat om werk dat anderen voor ons doen, en het staat daar gewoon, gratis, beschikbaar. Het gaat er alleen om te begrijpen waar we naar op zoek moeten gaan. Vroeger was de informatie die we nodig hadden alleen te vinden in boeken, maar nu ligt het allemaal daar, “voor het oprapen” en voor Tartaro is dit de bibliotheek van het hedendaagse.
Maar hoe moeten wij, in het licht van deze mogelijk oneindige hoeveelheid content die altijd beschikbaar is, ons gedragen? En hoe kunnen, in het bijzonder, de sociale media gebruikt worden om architectuur en vormgeving over te brengen? Hier heeft Tartaro duidelijke ideeën over: “ze worden gebruikt op een manier die ik als tagging definieer: het is nodig om te taggen, om anderen die op de sociale netwerken zijn te storen en hun content over te nemen” om hen in een constant dialoog te betrekken.
De menselijke waarde als verwijzing voor de toekomst
Laten we terugkeren naar ons beginpunt: architectuur en communicatie. De snelheid en het gemak van gebruik van de sociale netwerken maken, zoals we hebben gezien, een grotere verspreiding en toegankelijkheid tot waardevolle content en de creatie van steeds nieuwe en originele verhalen mogelijk. Maar we vragen ons tegelijkertijd ook af: als iedereen alles kan publiceren, hoe waardevol is dit “verhaal” dan nog? In de werkelijkheid bestaat dit risico altijd, aldus Tartaro, dat is waar, maar hetzelfde is gebeurd met de televisie, die al de mogelijkheid bood om content op grote schaal te verspreiden.
“Het is nodig altijd kritisch te blijven en te weten hoe het gebruikt moet worden. Niet alleen gebruikt op de sociale netwerken, maar door ons gebruikt. We mogen wie wij voor ogen hebben als referentie hebben niet vergeten, we moeten op zoek gaan naar deze mensen en ze laten zien wat we op dit moment aan het doen zijn op de sociale netwerken. We moeten terug naar een nieuw bezoek op het web”. We zijn in een relatief korte periode van analoog naar digitaal overgegaan, zonder enige aanwijzing te hebben gekregen over hoe we ons moeten gedragen ten opzichte van deze nieuwe manier van communiceren en dit heeft, meer dan eens, tot de nodige problemen geleid, Tartaro is van mening dat het belangrijk is om een evenwicht te vinden tussen deze twee werelden, die tegenovergesteld lijken: communicatie en personen. “Wij moeten nu – en daar kunnen we ons alleen maar gelukkig mee prijzen omdat wij als generatie de overgang vertegenwoordigen – de strategieën van het menselijk contact gebruiken en overbrengen naar de wereld van de social media, die etherisch en alfanumeriek is”, sluit hij af.
Het jaar 2020 is dus een jaar dat mogelijkheden biedt om het huis en de buitenruimte te leven en onze toekomstige stedelijke context opnieuw te ontwerpen. De architectuur overbrengen maakt deel uit van dit innovatieproces: om dit te doen op een manier die gericht is op integratie en “menselijk” is, is de uitdaging van het heden.