Een kijkje in de “derde ruimte” samen met architect Andrea Boschetti
Een buitenruimte die niet losstaat van het huis, maar die ook nog iets van binnen laat zien, door de stijl, mood en atmosfeer ervan te projecteren: we hebben het hier over de outdoor, de plek waar de living in aanraking komt met natuurlijke elementen en deze opneemt in de leefruimte. Dit is de plek waar we onze vrije tijd doorbrengen, alleen of in gezelschap, waar we ons terug kunnen trekken om in contact te treden met de groene dimensie. Maar wat is de beste manier om een buitenruimte te ontwerpen? En welke eigenschappen maken een tuin of een terras, tot een speciale plek? We vroegen het aan de architect Andrea Boschetti, oprichter van het Milanese bureau Metrogramma en tevens artistiek en wetenschappelijk directeur van het bureau. Samen met hem zijn we op zoek gegaan naar de oorsprong van de verhouding tussen architectuur en outdoor, om het concept van de buitenruimte te analyseren, de nuances ervan te begrijpen maar ook om de ontwikkelingen die deze in de loop der tijd heeft doorgemaakt, te onderzoeken.
Architectuur en outdoor: de derde ruimte en zijn regels
“Het concept van de buitenruimte, legt architect Boschetti uit, is veranderd, vooral in verband met het klimaat en met een huiselijke omgeving die ertoe neigt om de traditionele grenzen te overschrijden”. Deze dimensie begint, volgens de architect, een krachtigere identiteit te krijgen en vormt een eigen karakter ten opzichte van de living in het algemeen. Een concept dat Boschetti, met een parafrase van een uitspraak van Gilles Clement, auteur van “Het derde landschap”, definieert als “derde ruimte”: Hij legt uit dat “tegenwoordig de buitenruimte wordt beschouwd als een op zichzelf staande ruimte die tegelijkertijd onderdeel is van het huis”.
Juist vanwege zijn identiteitsvormende kracht, biedt de buitenruimte vele mogelijkheden qua vormgeving, waarin natuurlijke elementen en interieurdesign worden gecombineerd. Dit is vooral van belang tijdens de ontwerpfase want dat is het moment waarop, zo benadrukt Boschetti, “de outdoor een sleutelelement wordt, een integraal onderdeel van het programma van een woning”. En om deze reden moet “de derde ruimte” voldoen aan drie voorwaarden: als eerste, de kwaliteit van de locatie, hetgeen betekent het potentieel van de buitenruimte die we gaan ontwerpen, benutten. “Bij het ontwerp van de buitenruimte, licht Boschetti toe, moet er verder rekening worden gehouden met de salubriteit van de buitenruimte; dit is een aspect waar de ontwerper in zijn zoektocht naar oplossingen rekening mee moet houden, dus factoren zoals de kwaliteit van de lucht. Het derde aspect, is ten slotte de ergonomie: de buitenruimte moet een plek zijn waarin ontspanning centraal staat, in deze ruimte is het sleutelwoord comfort”.
Harmonie tussen binnen en buiten: het geheim is “osmose”
Één van de meest fascinerende elementen van de buitenruimte, is de mogelijkheid om te spelen met binnen en buiten, door suggestieve atmosferen en wisselende effecten te scheppen, afhankelijk van het moment van de dag, of door ramen en vensters te verfraaien met een hangende tuin. Het brede scala aan mogelijkheden heeft als basis de harmonie van het geheel dat, volgens de architect Boschetti, gecreëerd wordt door osmotische grenzen. “De meer traditionele elementen zijn de ramen, de kozijnen, maar we kunnen ook een stapje verder gaan en oneindig veel filters creëren, door stoffen te gebruiken. Over het algemeen kan het concept van osmotisch filter tussen de twee ruimtes, een nieuwe hoofdrolspeler worden in het design indoor - outdoor”.
Licht en klimaat: twee cruciale variabelen
In een ruimte die langs een vloeibare grens is opgetrokken, zorgt het licht voor de magic touch dankzij een oneindig chromatisch spel. Voor Boschetti bestaat hierover geen twijfel:
“Bij outdoor design is licht van fundamenteel belang. De buitenruimte is overdag uiteraard bijzonder goed verlicht, maar als de zon ondergaat, is deze donker: het is essentieel dat er een balans wordt gevonden hiertussen. Vanuit technologisch oogpunt gaat de voorkeur steeds meer uit naar apparaten die gedurende de dag zonne-energie kunnen opslaan en deze ‘s avonds vrijgeven”.
Ook de geografische plek is een variabele die de ontwerper centraal moet stellen in het project. En vanuit dit opzicht is het klimaat bepalend. Boschetti benadrukt hoe: “plaats en breedtegraad de toon aangeven bij de keuze van de materialen, vooral in antwoord op plotselinge weersveranderingen. Zoals bijvoorbeeld het gebruik van natuurlijke weefsels die bijzonder waterafstotend zijn”.
De verhouding met de natuur en het universele karakter van haar boodschap
Het thema van de buitenruimte is nauw verbonden aan de natuur en aan de manier waarop deze zich verhoudt ten opzichte van de ruimtes en het werk van de ontwerper, vooral bij oplossingen die een grote impact hebben, zoals bijvoorbeeld hangende tuinen. “Het project moet nooit proberen de natuur te overheersen, want de natuur is de onbetwiste hoofdrolspeler”, concludeert Boschetti: een principe van harmonie dus, waarin locatie en vegetatieve elementen in evenwicht zijn.
Dit is dan ook precies het mooie van het ontwerpen van de buitenruimte: de ontwerper is nooit alleen, want de natuur zal altijd een begeleidende hand bieden. Om deze reden neemt Corradi de rol van alchemist van de buitenruimte aan: de ware magie zit in het resultaat en het is aan ons om deze te ontdekken.